Për boshnjakët në fshatin kosovar Lubinjë e Ulët, një ceremoni martese është një formë arti.
Duke ruajtur një traditë shekullore, ngjarja dy-ditore është një festival muzike dhe vallëzimi për të shfaqur një nuse të shkëlqyer me kostumin tradicional boshnjak.
Amerikania Melissa Guerrero ishte e mahnitur kur mori pjesë në një dasmë tradicionale në vizitën e saj të parë në Lubinjë të Ulët, afër qytetit të Prizrenit, në vitin 2013 për të takuar familjen e të dashurit të saj të shkollës së mesme. Aq shumë ajo ëndërronte të bënte një dasmë të ngjashme vetë.
Javën e kaluar Melissa, 30 vjeçe, e realizoi atë ëndërr. E veshur nga koka te këmbët me kostum tradicional, fytyra e saj e lyer me të bardhë me sprej të përpunuar dhe pika të kuqe, blu, ari dhe argjendi, ajo u martua me Melsid Rexhepin, i cili është nga një familje boshnjake në Kosovë. Ai ishte shtatë vjeç kur filloi lufta në Kosovë dhe familja e tij u shpërngul në Shtetet e Bashkuara.
Ndërsa Melissa përgatitej për ceremoninë e dasmës, muzika e fortë e daulleve luante ndërsa një grua e moshuar lyente fytyrën e saj, një proces që zgjat rreth dy orë gjatë së cilës nusja nuk mund të hapë sytë, të flasë me askënd ose të hajë ose pijë. Kuzhinierët që kishin therur një dem të madh përgatitën ushqim për një festë për qindra njerëz.
“Kur erdha për herë të parë në vitin 2013, isha dëshmitare e një dasme këtu dhe thjesht mendova se ishte kaq e pasur dhe kaq e veçantë dhe është diçka që nuk e kisha parë kurrë askund tjetër në botë,” tha Melissa, një dizajner grafik. ka lindur në Meksikë përpara se familja e saj të emigronte në Shtetet e Bashkuara kur ajo ishte 11 vjeç. Ajo u takua me Melsidin në shkollën fillore në Çikago. “Të gjitha ato linja dhe ato ngjyra në fytyrën e nuses simbolizojnë një përvojë që të jetë lumturia, dashuria, respekti, harmonia e kështu me radhë,” tha Xhavit Rexhepi, një ish-profesor i biologjisë, i cili ka shkruar një libër mbi traditat lokale në këtë zonë. Megjithëse piktura dhe kostume të ngjashme të fytyrës, të cilat janë me origjinë pagane, mund të gjenden në komunitete të tjera në vende si Shqipëria, Maqedonia e Veriut, Bullgaria dhe Turqia, Rexhepi tha se dizajnet e fustaneve të nusërisë në fshatin e tij janë unike.
ART I VDEKUR? Popullsia e Lubinjës së Ulët është përgjysmuar nga rreth 3,000 banorë 20 vjet më parë, aq sa shumë emigruan jashtë vendit. Korriku dhe gushti janë muajt më të ngarkuar për dasma pasi shumë njerëz me lidhje me fshatin kthehen për të vizituar atëherë dhe ka një dasmë çdo ditë, ndonjëherë dy herë në ditë. “Sapo të lindësh këtu, nuk mund të dalësh prej saj,” tha Melsidi, dhëndri.
Megjithatë, çdo vit janë gjithnjë e më pak persona që dëshirojnë këtë lloj dasme tradicionale dhe ka mbetur vetëm një femër që bën grimin.
Aziza Sefitagic, e cila është në fund të të 60-ave, është përpjekur t’ua mësojë artin e saj grave të tjera në fshat, por shumica e tyre kanë emigruar në vendet perëndimore. “Unë vetëm shpresoj se kjo traditë nuk do të vdesë me mua,” tha Sefitagic ndërsa pikturonte fytyrën e Melisës.
